نظام آراستگی (5S)

نظام آراستگی
مقدمه
5S یعنی 5 اصل برای دستیابی به یك محیط كار با كیفیت، كه بعد از جنگ جهانی دوم در ژاپن توسعه یافته است. كه شامل هزاران مورد كوچك است كه باید تمامی پرسنل در آن مشاركت داشته باشند و هر كسی به سهم خود برای تحقق آن تلاش كند.
هدف:
كاربرد منظم در خلق یك محیط كار مناسب جهت تولید محصولات با كیفیت بالا و افزایش روحیه كاری افراد كه در نتیجه بهره وری یا همان بازدهی از كار افراد بالا می رود؛ هدف نهایی 5S پیشگیری از اتلاف است.
قدم اول در اجرای 5S: تشویق كردن تمام پرسنل برای انجام یك كار دسته جمعی
قدم دوم در اجرای 5S: درك افراد از 5S

عوامل تاثیر پذیراز سیستم 5S درمحیط كار:
ایمنی (Saffty): محیط كاری نامنظم محل مناسبی برای كار كردن نیست.‏
بازدهی كار(Efficiency) : بطور مثال تمیز بودن همیشگی قالبها باعث بالا رفتن بازدهی كار خواهد شد
كیفیت (Quality): گرد و غبار و براده های انباشته در محیط كار باعث كاهش بازدهی و درنتیجه كیفیت پایین محصولات
برطرف كردن نقص ها(Eliminating Berack downs): علامتگذاری تابلو های برق و نظارت مستمر تا به خاطر وجود گرد و غبار دستگاه از كار نیفتد.
نكاتی برای به اجرا در آوردن 5S :
1– تعیین قواعد ای برای نحوه نظافت. مثلاً فعالیتهای 5 دقیقه ای.
2- مكانی را برای همه چیز مشخص كنیم. شامل انبارها – قفسه ها- علامتگذاری مناسب.
3- اگر هیچ اقدامی صورت نگیرد بهبودی حاصل نخواهد شد.
اگر خودتان نمی توانید انجام دهید از دیگران كمك بخواهید.

(5S) چیست؟
مجموعه فعالیتهایی است كه در قالب یك نظام فرهنگی- مدیریتی صورت می گیرد و بر ایجاد و حفظ محیطی سامان یافته ، مرتب، پاكیزه، زیبا و دلپذیر، استاندارد و با انظباط برای كار تأكید می ورزد .
خانه تكانی یا cleaning up- Sortng out (سئی ری Seiri)
سامان دادن و مرتب كردن Systematic Arrangement- Keep in good order (سئی تُ Sitio)
سپیدی و پاكیزگی Clean Sweeping – Keep (سئی سُ Seiso)
سعی در حفظ مطلوب Standardizing (سئی كِتسو Seketsu)
سازمان یافتگی و انظباط Self discipline – Discipline (شیتسوكه Shitsuke)
1. خانه تکانی :
از دیدگاه 5s ساماندهی به معنای تشخیص ضروری از غیر ضروری است. ساماندهی یعنی قرار دادن اشیا در محل های صحیح و حل كردن مشكلات در سر منشاء آنها. در میان اصول 5s ساماندهی از بالاترین اولویت برخوردار است .
نكات اساسی در جدا كردن و دور كردن غیر ضروری ها :
1 – آیا هیچ غیر ضروری را می بینید كه محل كار شما را شلوغ كرده باشد.
2-آیا كابل یا لوله غیر ضروری است كه به حال خود رها شده باشد.
3- آیا ابزار و یا موادی در كف زمین رها شده اند.
4- آیا اقلام غیر ضروری دسته بندی شده اند.
5- آیا تمامی ابزارها بطور صحیح دسته بندی شده اند.

2-نظم و ترتیب:
نظم وترتیب (مرتب كردن) یعنی قرار دادن اشیا در مكانهای مناسب یا به ترتیب مطلوب و به نحوی كه بتوان از آنها به بهترین وجه استفاده كرد . نظم و ترتیب راهی است برای یافتن و به كار بردن اشیای مورد نیاز بدون انجام جستجوهای بیهوده.
اولین قدم برای برقراری نظم وترتیب در یك كارخانه تعیین محل گذرگاهها و محل قرار گرفتن اشیاست.
نكات اساسی در سامان دادن و مرتب كردن:
وضعیت حال را بررسی كنیم
2- تصمیم گرفتن مبنی بر اینكه وسایل را كجا نگهداری كنیم
3- نحوه نگهداری قطعات بطوری كه بر كیفیت آنها اثر نگذارد.
4- پایبند بودن به قواعد برای مثال اگر وسایل خاصی سر جای خود نیست آیا كسی آنرا برداشته است.

3. سپیدی و پاكیزگی:
پاكیزه سازی از دیدگاه 5s عبارت است از دور ریختن زوائد وپاكیزه كردن اشیاء از آلودگی ها و مواد خارجی.
پاكیزه سازی از دیدگاه 5s نوعی بازرسی است
هدف از پاكیزه سازی:
الف- دستیابی به میزان مطلوبی از پاكیزگی
ب- حذف كامل آلودگیها
ج- شناسایی مشكلات جزئی از طریق بازبینی.

نكات اساسی در پاكیزكی:
بازرسی تمام محوطه كارخانه به منظور پیدا كردن منبع گردوغباراعم از كف زمینها- خطو ط نیرو
نظارت و نظافت هر یك از افراد، از وسایلی كه با آنها سرو كار دارند
بازدید و نظارت و نظافت دستگاهها تا عاری از عیب و نقص و یا نشتی باشند.

4. استاندارد كردن(سعی در حفظ مطلوب):
استاندارد سازی از دیدگاه 5s عبارت از روشی برای حفظ نتایج حاصل از ساماندهی ، نظم وترتیب و پاكیزگی است.
یكی از بخش های مهم این روش توسعه نظام صریح و روشنی است كه بتوان به آسانی به عیب و نقص دستگاهها پی برد.
نكات اساسی در استاندارد سازی:
تشخیص دادن نقص كار دستگاهها:
الف- مهمترین نكات را بررسی كنیم.
ب- چه چیزی نقص به حساب می آید.
ج- آیا می توان یك نقص را تشخیص داد.
د- از چه وسایلی باید استفاده كرد.
ر- چه نوع اقدامات مورد نیاز باید انجام داد.
مشاهده كردن :
الف- استفاده كردن از برچسب و علائم مشخص كردن محدودیت(اسفاده از گیجهای مناسب- بستن پیچ و مهره ها به طوری كه به راحتی به چشم بیاید)ب- افزایش میدان دید (استفاده از پوشش شفاف برای دیدن كار دستگاه در هر وضعیت
نكاتی برای محل كار(بررسی در مورد محل كار):
الف- آیا لباس كثیف و نا مناسب بر تن دارید.ب-آیا مشكل سرو صدا دارید.ج- آیا مشكل گرما و سرما دارید.د-آیا سقف محل كار چكه می كند. ر- محل مناسبی برای غذا خوردن دارید
5. آموزش و انظباط:
انضباط در معنای عام عبارت از آموزش وتوانایی بر انجام وظیفه است.
از دیدگاه 5s انضباط به معنی:
الف- ایجاد یا برخورداری از توانایی لازم برای انجام امور به شیوه مطلوب.
ب- عادت به انجام هر كار به نحو صحیح(پرورش دادن افراد به یادگیری صحیح).
ج- راهی برای تغییر عادتهاست
بطور كلی می توان گفت انضباط فرآیندی حاصل ازآموزش و تكرار وتمرین است.

نكات اساسی در مورد انظباط:
آیا یك برنامه بازدید روزانه دارید
2.- آیا لباس مناسبی برتن دارید.
3- آیا كلاه مناسبی دارید و اسم تان روی آن نوشته شده است.
4- آیا گزارشات ،دستور كارها صحیح و به موقع انجام می گیرد.

حوزه ها و موارد كاربرد 5S
در فرایند تولید، تعمیرات، خدمات فنی، مواد اولیه، قطعات، كالای نیم ساخته و كارهای در جریان ساخت و محصول نهایی
در فرایند امور غیر تولیدی : تولیدات معیوب، ضایعات و زوائد برش كاری
در قسمت ماشین آلات و تجهیزات تولید : ماشین آلات، تجهیزات، وسائل جابجایی مواد، ابزار، قالبها، قفسه ها، جعبه ها، میزهای ابزار و كار، میزهای نقشه كشی و تجهیزات آن
در اطراف مواد و لوازم مصرفی: در حین روغنكاری و محل نگهداری انواع روغنهای دیگر صنعتی، زیر پایی ها دستكش های كار، وسائل تنظیف و نظایر آن.
در محوطه های كاری – ادرای : مكانهای خلوت ، رفع انواع آلودگی، خط كش و تقیسم محوطه، تعیین محل توقف و تعیین جهت رفت و آمد روان وسائط نقلیه، رنگ آمیزی با هدف ایمنی، تفكیك و تشخیص و نیز تلطیف محیط.
در اطراف ساختمانها و تأسیسات : سقف، دیوارو كف كارگاهها و دفاتر كاری و اداری، تاسیسات برق، گاز، تصفیه خانه های آب، سرویسهای بهداشتی.
سایر اماكن اداری و شخصی
مزایای اجرایی آراستگی(5S)
جلوگیری از انباشته شدن ضایعات و صدمه خوردن بیشتر آنها در اثر باران، آفتاب و ….
افزایش درآمد ناشی از فروش به موقع و مقرون به صرفه ضایعات صنعتی به علت تفكیك كردن آنها
استفاده از قفسه بندی و ارتفاع در چیدمان مواد و صرفه جویی در سطح اشغال محیط كار
جلوگیری از آتش سوزی، احتراق، انفجار، سقوط اجسام و سایر حوادث مشابه در اثر كاهش تراكم مواد زائد و ضایعات و مراقبت از آنها.
جلوگیری از دور ریختن مواد، قطعات سالم به همراه ضایعات و زوائد.
جلوگیری از گم شدن و یا مخفی ماندن، مواد، قطعات و ابزار در هم با یكدیگر در اثر انباشت نامنظم آنها.
روانی رفت آمد لیفتراكهای دستی و لیفتراكها در محیط كار
نمایان بودن قطعات، ابزار و مواد در قفسه ها و جلوگیری از پنهان شدن آنها از چشم.
جلوگیری از هر گونه نشت آب، روغن، گاز، باد و سایر مواد به منظور ایجاد ایمنی و جلوگیری از ضایع شدن و نیز صرفه جویی در انرژی.
پاكیزگی سطح محیط كار و جلوگیری از لغزیدن كاركنان و زمین خوردن آنها و بروز حوادث در حین كار
رنگ آمیزی مرتب محیط كار و ماشین آلات و نیز تجدید خط كشی ها به منظور شاد كردن و روحیه دادن به نمود های محیط كاری
ایجاد فرهنگ پیشگیری به جای تعمیر.
رعایت بهداشت، سلامتی و ایمنی كاركنان.
كاهش خستگی و آزردگی های ناشی از كار در محیط شلوغ، نامطبوع و حادثه ساز
انجام خانه تكانی های روزانه، هفتگی، فصلی و سالانه توسط كاركنان به منظور مشاركت عمومی در آراستگی
آمادگی مستمر و لحظه ای محیط كار برای بازدیدهای غیر مترقبه مشتری و هر بازدید كننده مهم دیگر از محیط كار.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.